ADEMHALING EN YOGA

Yoga en ademhaling zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Als je een yogales bezoekt, wordt er bijna altijd wel gewezen op de ademhaling. De bewegingen in een yogales zoals Vinyasa of Hatha staan altijd in connectie met de adem. In Vinyasa yogalessen beweeg je van asana naar asana op de adem in en uit, of verleng en verdiep je. In Hatha yogalessen houdt je een houding vaak voor een aantal ademhalingen. Maar ook tijdens meditatie speelt adem een grote rol en ook in lessen zoals Yin yogalessen laat je je adem kalm en rustig worden. Bij elke yogales is belangrijk te onthouden dat een kalme adem zorgt voor een kalme geest.

Heeft ademhaling altijd al zo’n belangrijke rol gespeeld in yoga? We volgen samen de rol van ademhaling in de Yoga Filosofie over de jaren heen en beginnen bij de Yoga Sutras, waar adem expliciet door Patanjali genoemd wordt als aspect van yoga.

ADEMHALING IN YOGA FILOSOFIE DOOR DE JAREN HEEN

KLASSIEKE PERIODE

Rond 200 voor Christus zijn de Yoga Sutras samengesteld door Patanjali. De Yoga Sutras is de eerste geschreven systematische presentatie van yoga en beschrijft de weg van Raja yoga, ofwel de Klassieke yoga. Volgens Patanjali is yoga een middel om de fluctuaties van de geest te kalmeren. Patanjali organiseerde the beoefening van yoga in een ‘8 limbed path’, welke een weg en de stappen beschrijft naar ‘samadhi’, ofwel verlichting.

DE ACHT-VOUDIGE WEG VAN YOGA

De ‘8 limbed path’ ofwel de 8-voudige weg van yoga bestaat uit:
1. Yama — principes van ethisch gedrag: Ahimsa (geen pijn doen), Satya (eerlijkheid), Asteya (niet-stelen), Brahmacharya (jezelf en anders respecteren in intieme relaties) en Aparigraha (niet hebzuchtig zijn / verzamelen)
2. Niyama — principes van persoonlijk discipline: Saucha (lichaam als een tempel behandelen), Santosa (wees bescheiden en gematigd), Tapas (wees aandachtig en intrinsiek gemotiveerd), Svadhyaya (zelf-bewust zijn) en Isvara Pradhana (loslaten van je ego).
3. Asana — beoefening van houdingen: traint het lichaam en verwijdert afvalstoffen en onzuiverheden door overmatigheid. Ontwikkeling van behendigheid, balans, uithoudingsvermogen en vergrote vitaliteit. Beoefning van asanas traint en disciplineert bovendien ook de geest.
4. Pranayama — ademhalingsoefeningen: reinigt en voorziet de longen van lucht, brengt zuurstof in het bloed en zuivert de zenuwen. Pranayama is de wetenschap van de adem. Er zijn drie functies van de adem: inhalatie (puraka), exhalatie (rechaka) en inhouden van adem (kunbaka).
5. Pratyahara — de actie waarbij de zintuigen naar binnen gericht worden. Hierdoor verlicht je jezelf van externe afleidingen. De zintuigen worden onder controle gebracht.
6. Dharana — een staat van gefocuste concentratie. Pratyahara leidt tot Dharana. De geest moet stil en kalm zijn om compleey geabsorbeerd in het moment te zijn.
7. Dhyana — meditatie. Meditatie is aangehouden staat van concentratie. Dharana leidt tot Dhyana. Tijdens meditatie wordt je één in geest, lichaam en adem.
8. Samadhi — staat van gelukzaligheid en/of verlichting. Dhyana leidt tot Samadhi. De flow van concentratie is ononderbroken en er is geen onder gevoel dan de staat van gelukzaligheid.

De 8-voudige weg van yoga bestaat dus uit ethische en morele observaties, training en reiniging van het lichaam en de geest, en verschillende stadia van meditatie. Pranayama, ofwel de beoefening van adem, is één van de 8 aspecten die Patanjali beschrijft in de weg naar verlichting. In de Yoga Sutras werd geen specifieke beschrijving gegeven van de verschillende houdingen, en gebruik van adem.

POST-KLASSIEKE PERIODE

De Yoga Sutras zijn kenmerkend voor de Klassieke periode van yoga. De Post-klassieke periode wordt gekenmerkt door de uiteindelijke opkomst van Hatha yoga, dat slechts een aantal eeuwen oud is. In de 14e eeuw werd de Hatha Yoga Pradipika geschreven. De Hatha Yoga Pradipika is een encyclopedie achtige tekst, die in detail ingaat op asanas (houdingen), pranayama (adem), shatkarma (reiniging), mudra (lichaamsposities voor kanaliseren van energie) en samadhi (verlichting). In deze geschriften wordt connectie van adem met asanas, en verschillende pranayama technieken duidelijk beschreven. En in tegenstelling tot eerdere vormen van yoga begint de weg tot verlichting met asanas in plaats van ethische, morele en spirituele observaties.

MODERNE PERIODE

Tegenwoordig in de moderne kijk op yoga, vooral in het Westen, wordt yoga gezien als bestaande uit drie aspecten: beoefening van asanas, adem en meditatie.

Pranayama maar ook adem tijdens de beoefening van asanas speelt dus tegenwoordig een grote rol in wat yoga voor ons is. En ik denk ook dat dat niet zonder reden is: in onze drukke maatschappij waarbij iedereen constant bezig is en we gebombardeerd worden door enorm veel prikkels is de rust die we kunnen vinden bij onze adem zeer welkom. Zoals ik al noemde zorgt een kalme adem voor een kalme geest. Een diepe en rustige ademhaling geeft rust. Het is zelfs mogelijk rust en meditatie in de beoefening van asanas te vinden door de adem diep en rustig te houden. Natuurlijk vergt het wat oefening van de asanas om over de weerstand heen te komen en bekend te worden met de bewegingen zodat daar het meer vanzelf gaat, en je door het gebruik van adem die rust kan vinden.

PRANAYAMA: CONTROLE VAN ADEMHALING

Naast dat adem een grote rol speelt bij de beoefening van asanas, is pranayama (ademshaling oefeningen) een op zichzelf staand aspect van yoga. Pranayama is de bewuste en opzettelijke controle en regulatie van de adem. Prana betekent dan ook onder andere ‘adem’ of en ‘ayam’ controle van / regulatie van.

Volgens de yoga filosofie absorberen we niet alleen zuurstof maar ook ‘prana’. Onder prana wordt ook de vitale levenskracht / energie verstaan, de energie in het Universum dat creëert, behoudt en verandert. De bewuste flow van prana in het lichaam zorgt volgens de yoga filosofie dan ook voor een toename in vitaliteit, fysieke ontgifting en een verbeterd afweersysteem, maar ook het verkrijgen van innerlijke rust, ontspanning en helderheid van gedachten. De controle van de adem helpt de geest te concentreren.

Pranayama is een kunst op zich. Er zijn verschillende technieken, van toegankelijk tot geavanceerd, waarbij luchtwegen organen met intentie, in een ritme en soms intensief bewogen kunnen worden.

Als je interesse hebt in Pranayama, dan heb ik in de blog PRANAYAMA BASICS 4 toegankelijke pranayama technieken beschreven.

Mocht je andere vragen of misschien verzoeken voor blogs hebben, laat vooral een berichtje achter!